Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosi loyihasi e’lon qilindi. Unda 4 ta harfning shakli o‘zgarishi ko‘zda tutilgan: o‘, g‘, sh va ch. Loyiha bo‘yicha yangi o‘zbek alifbosi 28 ta harf, 1 ta harf birikmasi va tutuq belgisidan iborat bo‘ladi.
Senatorlar, yuqori palata mas’ul xodimlaridan iborat guruh lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini o‘rganishni boshladi. Aslida hukumat qarori bilan 2023 yil 1 yanvardan barcha tashkilotlar ish yuritishda lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga to‘liq o‘tishi kerak edi.
Bir guruh tilshunoslar yopiq eshiklar ortida lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga o‘zgartishlar kiritish masalasida hal qiluvchi qarorga kelgani aytilmoqda. Ta’kidlanishicha, alifbodagi sh, ch, oʻ va gʻ harflarini ş, ç, ō va ğ shakliga o‘zgartirish hamda ñ harfini kiritish takliflari ma’qullangan. “Gazeta.uz” kolumnisti Komil Jalilov ushbu qarorning ilmiy asoslanmagani va kelajakda qanday ijtimoiy va iqtisodiy oqibatlarga olib kelishi haqida yozdi.
Hukumat lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga o‘tishni tezlashtirish bo‘yicha topshiriq berdi. 1 avgustga qadar davlat organlari barcha ko‘chalar, peshlavhalar va turli blaklarning lotin yozuvida bo‘lishini ta’minlashi kerak. Oldinroq ushbu vazifani 2022 yil dekabriga qadar bajarish ko‘zlangan edi.
«Lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosini joriy etish to‘g‘risida» gi Qonun loyihasi muhokamasi 1 noyabrga qadar uzaytirildi. Bu vaqt davomida mas’ullar tomonidan qonun loyihasi bo‘yicha seminar va anjumanlar o‘tkazilib, alifboga shakliy o‘zgarishlar kiritilishi munosabati bilan talab etiladigan xarajatlar miqdori o‘rganiladi.
Davlat tilini rivojlantirish departamenti lotin yozuvidagi o‘zbek alifbosi bo‘yicha taklif etilgan o‘zgarishlar o‘quvchilar savodiga ijobiy ta’sir qilishini va amaldagi alifbo o‘zbek tilining internet tiliga aylanishiga to‘siq bo‘layotganligini aytmoqda. «Gazeta.uz» kolumnisti Komil Jalilov departament argumentlarining asosida ilmiy dalillarni ko‘rmaganligini ta’kidladi.
Alifboni o‘zgartirish masalasi ma’lum vaqtdan keyin yana paydo bo‘lishini istamasak, alifbo va imlo bilan bog‘liq masalalarni siyosiylashtirmaslik kerak. Har qanday o‘zgarish aniq ilmiy asoslangan va puxta o‘ylangan bo‘lishi kerak, deb yozadi kolumnist Komil Jalilov.
Davlat tilini rivojlantirish departamenti ta’kidlashiga ko‘ra, lotin yozuviga kiritilayotgan o‘zgartirishlar barcha harflarning zamonaviy gadjetlar klaviaturalarida bo‘lishida, transliteratsiya dasturlarida kirill alifbosidagi adabiyotlarni tezkor va xatosiz o‘girishiga xizmat qiladi.
Adliya vazirining davlat tili masalalari bo‘yicha maslahatchisi, bloger Shahnoza Soatova o‘zbek tili yozuvining lotin alifbosiga o‘tish siyosiy motivlar sababli ro‘y berganini aytdi. «Buni hech kim rad eta olmaydi. Bugun ham o‘sha motivlar turibdi», — dedi u. Bundan tashqari, u lotin alifbosidagi 4 ta harfning o‘zgarishi texnik muammoni hal qilishini va savodga ta’sir qilmasligini ta’kidladi.
Hukumat qarori bilan, 2023 yil 1 yanvardan boshlab barcha tashkilotlarda ish yuritishda lotin yozuviga asoslangan o‘zbek alifbosiga to‘liq o‘tiladi. Rasmiy veb-saytlar, mahalliy OAV, internet saytlari, rasmiy hujjatlar va ish qog‘ozlari ham to‘liq lotin yozuviga o‘tkaziladi. Normativ-huquqiy hujjatlar muhokama uchun ham lotin yozuviga asoslangan o‘zbek tilida e’lon qilinishi kerak bo‘ladi.
Qo‘shimcha imkoniyatlardan foydalanish uchun saytda ro‘yxatdan o‘ting